یکی از سوالات رایج بین میان کاربران این است که آیا لپ تاپ جدید بخریم یا لپ‌تاپ قدیمی را ارتقا دهیم؟

بیایید با یک مثال بدیهی آغاز کنیم؛ بسیاری از لپ‌تاپ‌هایی که در حدود سال ۲۰۱۸ به بازار عرضه شدند، هنوز مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرند و بازنشست نشده‌اند. این لپ تاپ‌ها شاید از پردازنده‌های قدرتمندی مانند Core i7 و حافظه ذخیره‌سازی با ظرفیت بالا (مانند هارد ۲ ترابایتی) برخوردار باشند، اما پس از چند سال استفاده، کاهش محسوس در سرعت سیستم اجتناب‌ناپذیر است.

علاوه بر این، سطح نیازهای کاربران نیز به مرور زمان تغییر می‌کند. برای مثال، فعالیت‌هایی مانند ویرایش ویدئو یا پخش زنده (Live Streaming) فشار قابل‌توجهی بر پردازنده و کارت گرافیک وارد می‌کنند و این مسئله باعث می‌شود توان واقعی لپ‌تاپ قدیمی با محدودیت‌های جدی روبه‌رو شود.
پس در این مقاله بررسی می‌کنیم آیا ارتقای رم لپ‌تاپ قدیمی واقعاً تأثیرگذار است یا نه:

نقش رم در عملکرد لپ‌تاپ

رم به‌عنوان حافظه موقت سیستم وظیفه دارد داده‌هایی را که پردازنده نیاز به دسترسی سریع به آن‌ها دارد، ذخیره کند. هرچه میزان رم بیشتر باشد، لپ‌تاپ قادر است برنامه‌های بیشتری را به‌صورت هم‌زمان اجرا کند بدون اینکه با کاهش سرعت جدی مواجه شود. در نتیجه، ارتقای رم به‌طور مستقیم روی چندوظیفگی (Multitasking) و سرعت کلی سیستم تأثیر می‌گذارد.

چه مقدار رم برای لپ تاپ کافی است؟

• ۴ گیگابایت: فقط برای کارهای بسیار سبک و نسخه‌های قدیمی سیستم‌عامل روی رم 4 گیگ حساب کنید؛ عملاً در سال‌های اخیر لپ تاپ مجهز به رم 4 گیگ، ناکافی محسوب می‌شود.
• ۸ گیگابایت: حداقل پیشنهاد ما برای استفاده روزمره، مرور وب، تماشای فیلم و کارهای اداری، لپتاپی با رم 8 گیگابایت است.
• ۱۶ گیگابایت: مناسب برای کاربران حرفه‌ای‌تر، گیمینگ میان‌رده و نرم‌افزارهای ویرایش عکس و ویدئو است.
• ۳۲ گیگابایت و بیشتر: مخصوص رندرینگ سنگین، ویرایش حرفه‌ای ویدئو، کار با ماشین‌های مجازی و برنامه‌های مهندسی است. لپ تاپی که رم 32 داشته باشد، از هیچ لحاظ کار شما لنگ نمی‌گذارد.

چه زمانی ارتقای رم لپ تاپ قدیمی مؤثر است؟

ارتقای رم همیشه به معنی افزایش سرعت چشمگیر لپ‌تاپ نیست. در واقع، تأثیر آن بستگی به شرایط سخت‌افزاری و نوع استفاده‌ی کاربر دارد. گاهی افزودن چند گیگابایت رم می‌تواند جان تازه‌ای به یک سیستم قدیمی ببخشد، اما در برخی مواقع تغییر چندانی احساس نمی‌شود.

به بیانی واضح، ارتقای رم در لپ‌تاپ‌های قدیمی زمانی مؤثر است که ایراد اصلی سیستم واقعاً کمبود حافظه باشد. اگر رم فعلی پایین است، کاربر به مالتی تسکینگ نیاز دارد یا از نرم‌افزارهای سنگین استفاده می‌کند، این ارتقا می‌تواند کارایی دستگاه را به شکل محسوسی بهبود دهد. با این حال، اگر پردازنده یا کارت گرافیک بسیار قدیمی باشند، افزایش رم به تنهایی معجزه نخواهد کرد.
پس چه زمانی ارتقای رم واقعاً کارساز است؟

۱. زمانی که رم فعلی پاسخگوی نیاز شما نیست

باز کردن چند تب مرورگر یا اجرای هم‌زمان یک نرم‌افزار ساده اداری می‌تواند کل حافظه را اشغال کند. در این شرایط، ارتقای رم به ۸ گیگابایت یا بیشتر بلافاصله تفاوت ایجاد می‌کند و تجربه کاربری روان‌تر می‌شود.

۲. زمانی که کاربر به مولتی تسکینگ نیاز دارد

کاربرانی که به‌طور هم‌زمان چند برنامه را اجرا می‌کنند (مثل مرورگر با چندین تب، نرم‌افزار آفیس، موسیقی و ابزارهای ارتباطی) بیشترین سود را از ارتقای رم می‌برند. هرچه ظرفیت رم بالاتر باشد، سیستم مجبور نمی‌شود داده‌ها را مدام بین رم و هارد جابه‌جا کند و در نتیجه سرعت کلی حفظ می‌شود.

۳. برای کارهای نیمه‌سنگین مانند ویرایش عکس یا ویدئو

نرم‌افزارهایی مثل Photoshop یا Premiere Pro حافظه زیادی مصرف می‌کنند. اگر لپ‌تاپ شما هنگام کار با این برنامه‌ها مدام کند یا هنگ می‌کند، افزایش رم می‌تواند تا حد زیادی مشکل را برطرف کند.
برای مثال، ارتقا از ۸ به ۱۶ گیگابایت می‌تواند اجرای پروژه‌های گرافیکی را روان‌تر کند و سرعت رندر را بهبود بخشد. اینجاست که شما یک تفاوت محسوس و اثرگذار را تجربه می‌کنید.

۴. زمانی که سایر قطعات هنوز توانایی لازم را دارند

ارتقای رم زمانی بهترین نتیجه را دارد که پردازنده (CPU) و کارت گرافیک هنوز قابل قبول باشند و بقول معروف، از رده خارج نشده باشند. اگر لپ‌تاپ شما یک پردازنده نسل جدیدتر (مثلاً Core i5 یا i7 نسل هشتم به بعد) دارد، اضافه کردن رم می‌تواند عمر مفید آن را به چند سال دیگر افزایش دهد. اما اگر پردازنده بسیار قدیمی باشد، حتی رم بیشتر هم نمی‌تواند برخی کم‌کاری‌های آن را جبران کند.

۵. در لپ‌تاپ‌هایی که از هارد SSD استفاده می‌کنند

زمانی که رم افزایش پیدا می‌کند اما دستگاه همچنان از هارد مکانیکی (HDD) استفاده می‌کند، بخش زیادی از سرعت بالقوه هدر می‌رود. اما اگر لپ‌تاپ به یک SSD مجهز شده باشد، ترکیب ارتقای رم و SSD می‌تواند تحولی بزرگ ایجاد کند؛ بوت سریع‌تر، اجرای روان‌تر برنامه‌ها و کاهش زمان بارگذاری.

چه زمانی ارتقای رم در لپ تاپ قدیمی فایده‌ای ندارد؟

در برخی موارد ارتقای رم به‌تنهایی نمی‌تواند مشکل را حل کند:

• اگر پردازنده یا کارت گرافیک بسیار قدیمی باشد، افزایش رم تغییر محسوسی ایجاد نمی‌کند.
• اگر لپ‌تاپ از هارد دیسک مکانیکی (HDD) استفاده می‌کند، کندی سیستم بیشتر به دلیل هارد است تا کمبود رم. در چنین شرایطی، تعویض هارد با یک SSD تأثیر بیشتری نسبت به ارتقای رم خواهد داشت.
• برای کارهای سنگین مثل رندر ویدئو یا بازی‌های گرافیکی روز، ارتقای رم تنها بخشی از مشکل را حل می‌کند و ممکن است نیاز به تعویض کلی لپ‌تاپ باشد.
• اگر لپ تاپ دارای ایرادات دیگر نظیر مشکل باتری، مشکل نمایشگر یا حتی ضربه به بدنه است. در این صورت، خرید یک دستگاه جدید به‌صرفه‌تر است.

مقایسه ارتقای رم با ارتقای SSD

وقتی صحبت از بهبود عملکرد یک لپ‌تاپ قدیمی می‌شود، معمولاً دو پیشنهاد بیشتر از بقیه شنیده می‌شود: ارتقای رم یا تعویض هارد مکانیکی با SSD.

هر دو گزینه می‌توانند سرعت سیستم را به شکل قابل توجهی افزایش دهند، اما ماهیت و تأثیر آن‌ها کاملاً متفاوت است که در ادامه دقیق‌تر بررسی می‌کنیم. چرا که بسیاری از کاربران قبل از تصمیم‌گیری به طور دقیق نمی‌دانند کدام ارتقا در اولویت است و همین موضوع باعث سردرگمی می‌شود.

ارتقای رم:

رم در واقع همان حافظه موقتی است که برنامه‌ها و داده‌ها را در لحظه‌ی اجرا نگه می‌دارد. وقتی رم کافی وجود نداشته باشد، سیستم مجبور می‌شود برای ذخیره‌سازی موقت از هارد کمک بگیرد و همین رفت و برگشت باعث افت شدید سرعت می‌شود. به همین دلیل است که ارتقای رم برای کسانی که عادت دارند هم‌زمان چند نرم‌افزار یا تب‌های زیادی در مرورگر باز کنند، تأثیر قابل توجهی دارد. برای مثال، ارتقا از چهار به هشت گیگابایت معمولاً مثل یک نفس تازه عمل می‌کند و ارتقا به شانزده گیگابایت تجربه‌ای روان‌تر در کارهای نیمه‌حرفه‌ای مانند ویرایش عکس و ویدئو فراهم می‌آورد.

ارتقای SSD:

در مقابل، SSD انقلابی متفاوت ایجاد می‌کند. هاردهای مکانیکی قدیمی (HDD) به دلیل ماهیت فیزیکی خود بسیار کند هستند و همین موضوع باعث می‌شود روشن شدن ویندوز یا اجرای یک نرم‌افزار ساده گاهی چندین دقیقه طول بکشد. با جایگزینی این قطعه با یک SSD، زمان بوت به چند ثانیه کاهش پیدا می‌کند و اجرای برنامه‌ها تقریباً آنی به نظر می‌رسد. حتی کاربری که به هیچ عنوان به ظرفیت بالای رم نیاز ندارد، تنها با نصب SSD حس خواهد کرد دستگاهی نو در اختیار دارد.

تفاوت ارتقای رم با ارتقای حافظه SSD

تفاوت اصلی این دو ارتقا در نوع تأثیرشان است. رم بیشتر به معنای توان بالاتر در مدیریت هم‌زمان چند تسک است، در حالی که SSD سرعت واکنش سیستم را متحول می‌کند. بنابراین کاربری که بیشتر وقتش صرف مرور وب، اجرای نرم‌افزارهای سبک و روشن و خاموش کردن لپ‌تاپ می‌شود، از SSD بیشترین سود را خواهد برد. اما کاربری که با پروژه‌های گرافیکی یا تب‌های متعدد درگیر است، بدون رم کافی همچنان دچار کندی خواهد شد، حتی اگر SSD داشته باشد.

البته باید اعتراف کنیم که بهترین نتیجه معمولاً در ترکیب این دو ارتقا حاصل می‌شود. یک لپ‌تاپ قدیمی با رم محدود و هارد مکانیکی، حتی با اضافه شدن رم هم همچنان هنگام بوت یا اجرای نرم‌افزارها کند خواهد بود. برعکس، اگر رم دستگاه کافی نباشد، نصب SSD نمی‌تواند مشکل هنگ‌کردن در کارهای سنگین را به طور کامل برطرف کند. بنابراین کاربری که قصد دارد با کمترین هزینه عمر مفید لپ‌تاپ خود را چند سال دیگر افزایش دهد، باید ابتدا نیاز اصلی خود را مشخص کند و سپس میان ارتقای رم، SSD یا هر دو تصمیم بگیرد.

نتیجه‌گیری: ارتقای لپ تاپ یا خرید لپ تاپ جدید؟

ارتقای رم می‌تواند راه‌حلی اقتصادی و کارآمد برای افزایش طول عمر لپ‌تاپ‌های قدیمی باشد، به‌ویژه اگر سیستم هنوز از نظر پردازنده و کارت گرافیک پاسخ‌گوی نیازهای روزمره باشد. اما در شرایطی که لپ‌تاپ از سخت‌افزار بسیار قدیمی استفاده می‌کند یا نیازهای کاربر شامل کارهای سنگین گرافیکی و پردازشی است، ارتقای رم به‌تنهایی کافی نخواهد بود و خرید یک لپ‌تاپ جدید انتخاب منطقی‌تری محسوب می‌شود.

سوالات متداول

1- تفاوت ارتقای رم با نصب SSD در چیست؟
رم بیشتر توان سیستم برای چندوظیفگی و اجرای برنامه‌ها را افزایش می‌دهد، در حالی که SSD سرعت بوت، اجرای نرم‌افزارها و انتقال فایل‌ها را به شکل قابل توجهی بهبود می‌بخشد. به زبان ساده، رم باعث بهتر شدن کار در حین انجام کارهای سنگین می‌شود و SSD تجربه‌ای سریع‌تر و پاسخگوتر در کلیت سیستم ارائه می‌دهد.

2- آیا بهتر است ابتدا رم را ارتقا داد یا SSD نصب کرد؟
این تصمیم بستگی به وضعیت فعلی لپ‌تاپ دارد. اگر مشکل اصلی کند بودن بوت و اجرای برنامه‌هاست، نصب SSD اولویت دارد. اما اگر سیستم هنگام چندوظیفگی دچار کندی می‌شود، افزایش رم مؤثرتر خواهد بود. در بسیاری از موارد، ترکیب هر دو ارتقا بهترین نتیجه را ایجاد می‌کند.

3- لپ‌تاپ‌هایی که رم آن‌ها لحیم شده است، چه راهکاری دارند؟
برخی لپ‌تاپ‌ها دارای رم لحیم شده (Onboard) هستند و امکان افزایش ظرفیت آن وجود ندارد. در چنین دستگاه‌هایی، نصب SSD و بهینه‌سازی نرم‌افزارها بهترین گزینه برای بهبود عملکرد محسوب می‌شود.

4- آیا ارتقای رم برای اجرای بازی‌های جدید کافی است؟
ارتقای رم به‌تنهایی معمولاً برای اجرای بازی‌های مدرن کافی نیست. بازی‌های جدید علاوه بر حافظه، به پردازنده و کارت گرافیک قدرتمند نیز نیاز دارند.